In de homestudio wordt allerlei apparatuur aangesloten met verschillende soorten kabels en aansluitingen. En om het nog ingewikkelder te maken gaan er ook nog is een keer verschillende signalen over deze kabels, analoog, digitaal, mono, stereo, gebalanceerd en ongebalanceerd, het komt allemaal voor in de studio.
Op de audiointerface/geluidskaart zitten al een hoop verschillende aansluitingen
Voor de één gesneden koek, voor de ander een grote wirwar van kabels. Geen nood, hier onder worden de meest voorkomende connectoren en aansluitingen genoemd. Als je dit begrijpt wordt het aansluiten van apparatuur al een stuk eenvoudiger. Het belangrijkste om te weten is dat we een mannetje en een vrouwtje aansluiting hebben. Male-female. Mannetje gaat op vrouwtje (sorry, dit kan heel seksistisch overkomen…..) Mannetje op mannetje gaat niet….
Mono & Stereo
Eerst even wat anders uitleggen. Het verschil tussen een mono- en een stereosignaal. Mono betekent één. Dit betreft een eenkanaals geluid. Het betreft geluid waarin geen diepte in te horen. Een stereosignaal is opgebouwd uit twee kanalen, links en rechts. Dit zegt de meeste mensen waarschijnlijk nog niks. Leuk joh, 2 kanalen maar wat heb ik er aan. Bij een stereo geluid is het mogelijk dat je een geluid (of instrument) links harder hoort dan rechts. Hierdoor kan je dus diepte en plaatsing in het geluid horen. Het beste voorbeeld is een orkest, waarneer deze stereo is opgenomen kan je links de violen horen en rechts de trompetten, trombones en de tuba.
In de homestudio hebben we diverse monobronnen. De microfoon van de leadzanger(es) is een mono signaal. Het geluid uit een gitaar is ook een monosignaal. Het geluid uit een synthesizer , digitale piano of computer is een stereo signaal.
Eerst beginnen we maar is met de verschillende connectoren:
Jackaansluitingen
Deze aansluiting komen we in verschillende gedaantes tegen. De bekendste is natuurlijk als hoofdtelefoonuitgang uitgevoerd in 3.5 mm stereo jack uitgang. Op laptops en pc’s zit deze uitgang vaak voor zowel de hoofdtelefoon als voor (actieve computer) luidsprekers.
Er is ook een grotere broer van de connector, dit een 6.5 mm jackplug. Deze is er in mono als stereo uitvoering. De mono uitvoering wordt bijvoorbeeld gebruikt als aansluiting voor de gitaar of een microfoon. Belangrijk om te weten dat dit wel een ander (harder) signaal is dan dat uit een keyboard of synthesizer komt. Wel is waar zijn het fysiek dezelfde connectors, het geluid uit een microfoon of gitaar is vaak harder. Verwissel deze twee dus niet! Daarnaast is een microfoon en gitaar een monobron ( 1 stekker )Bij een synthesizer/keyboard is een stereobron en heeft in dit geval twee uitgangen (links & rechts)
Tulp
De tulp is een bekende aansluiting welke je veelal tegenkomt op hifi-apparatuur. De tulpstekker heeft verschillende namen zoals cinch of RCA (afkorting van Radio Corporation of American)
Deze stekker wordt zowel gebruikt voor overdracht van geluid en video signalen. Om te zorgen dat je alles goed aansluit zijn de tulpstekkers er in verschillende kleuren:
– Rood = Rechts, rechter audiokanaal
– Wit/Zwart = Links, linker audiokanaal
– Geel = videosignaal
– Oranje= digitale coax aansluiting (uitleg staat verderop beschreven)
XLR
De XLR connector bestaat in de studiotechniek uit drie bussen. Het is een stevige connector met driepinnen ( XLR male) of drie ingangen (XLR female) . Dit betreft een gebalanceerde aansluiting. Deze aansluiting wordt vaak gebruikt voor microfoons. Het signaal wat dan gaat over de kabel is een microfoon signaal. Dit signaal is harder dan een line-level signaal. Je komt deze aansluiting op allerlei appartuur tegen zoals bijvoorbeeld geluidskaarten, opnamerecorders, mengpanelen en actieve luidsprekers.
S/PDIF
S/PDIF is een afkorting van Sony/Philips Digital Interface Format. Het is een gezamenlijke ontwikkeling in de tijd dat Sony en Philips zeer dominant waren in de consumentenelektronica. S/PDIF is een digitale audioverbinding speciaal ontwikkeld voor consumenten apparatuur zoals bijvoorbeeld CD, DVD spelers, streamers, digitale televisie ontvangers.
Deze standaard kent twee verschillende type verbindingskabels en hierdoor zijn er dus ook verschillende aansluitingen.
Digitaal coax
De digitale coax is een coaxiale kabel welke aan beide uiteinde één tulp stekker (Cinch of RCA) heeft. Over deze kabel wordt het digitale audiosignaal getransporteerd. De digitale coax aansluiting is te herkennen aan de oranje gekleurde tulpingang.
AES/EBU
De AES/EBU is de professionele variant van de digitale coaxkabel. Deze aansluiting maakt gebruik van één XLR aansluiting.
Optisch/Toslink
Een optische kabel is een digitale verbindingskabel. De binnenkant van de kabel is gemaakt van glasvezel. Dit komt omdat in tegenstelling tot veel kabels wordt het geluid niet geleid middels een zwakstroom maar middels hele snelle lichtpulsen.
ADAT Lightpipe/ Adat optical Interface
Dit is ook een optische verbinding en gebruikt dezelfde kabel & connector als bij een optische of Toslink verbinding. Hier wordt echter geen stereosignaal mee getransporteerd maar meerdere kanalen tegelijkertijd met een maximum van 8 kanalen.
MIDI aansluiting
MIDI vinden we terug op de achterkant van een keyboard, synthesizer of andere elektronisch instrumenten. Het is een vijfpolige connector wat erg lijkt op een ouderwetse hifistekker. De MIDI aansluiting is geen geluidsuitgang maar wordt gebruikt als stuurinformatie. Het is een communicatieprotocol tussen verschillende muziekinstrumenten, effectapparatuur en de computer. Via MIDI weet bijvoorbeeld de synthesizer welke noten er af moeten worden gespeeld en welke preset er geselecteerd moet worden.
MIDI connector
USB
USB staat voor universal serial bus en is een standaard voor het aansluiten van randapparatuur. De muis en toetsenbord van je computer zijn meestal ook via USB aangesloten. In de studio kunnen we ook veel apparatuur tegen komen met USB aansluitingen:
– USB geluidskaart/audiointerface
– MIDI keyboard met USB aansluiting
– Externe hardeschijf met USB aansluiting.
– USB microfoons
– Actieve luidsprekers met USB interface
USB aansluitingen zijn er inmiddels in verschillende vormen en maten. De bekendste is de USB A aansluiting (plat en breed) en de USB B (vierkant) Dit zijn de verschillende USB aansluitingen:
– USB A
– USB B
– USB B mini
– USB B micro
Om het makkelijker te maken vind je vandaag de dag ook steeds meer apparaten met een USB 3.0 aansluiting:
– USB 3.0 A
– USB 3.0 B
– Micro USB 3.0
De USB 3.0 stekker lijkt heel erg veel op de oude variant maar heeft extra aansluitingen om de hoge doorvoersnelheden te kunnen behalen. De extra aansluitingen zijn gelukkig op een dusdanige manier verwerkt dat ze ook op de oudere aansluitingen passen. Dit noemen ze met een mooi woord backwordscompatible. Het werkt dus allemaal wel maar alleen op een lagere snelheid.
FIREWIRE
FIREWIRE is net als USB een seriële computerbus technologie. Het is een aansluiting die is ontwikkeld door Apple om hele hoge doorvoer snelheden te bereiken. Bij de introductie destijds in 1998 was USB pas bij versie 1.1 met een doorvoersnelheid van 12Mbit/s. De Firewire 400 standaard op 400Mbit/s. Vanwege deze hoge doorvoersnelheden zijn er ook veel externe geluidskaarten (met veelal veel in&uitgangen) voorzien van een Firewire aansluiting. Ook in de professionele videowereld wordt veelvuldig gebruikt van Firewire. Naast de Firewire 400 standaard is er ook een Firewire 800 standaard. Deze standaard haalt een doorvoersnelheid van 800Mbit/s
Thunderbolt is een relatief nieuwe aansluiting, je vindt deze voornamelijk op Apple computers. Deze standaard is door Apple & Intel samen ontwikkeld. Doel van deze aansluiting was om de diverse aansluitingen drastisch te verminderen. De doorvoersnelheid van deze aansluiting is een stuk hoger dan USB & Firewire en haalt wel 10 Gbit/s. De thunderbolt standaard ondersteund ook displayport (beeld) standaard.
